KRUNA SVETOG STEFANA U APATINU

Sticajem istorijskih okolnosti u Apatinu se, u određenom momentu, našla najdragocenija kraljevska insignija i simbol mađarske državnosti, kruna Svetog Stefana (kruna mađarskog kralja Stefana, vladao od 1001. do 1038.). Višegeneracijsko usmeno porodično predanje, ostalo je zabeleženo, čime je ova zanimljiva istorijska epizoda o boravku krune trajno otrgnuta od zaborava.

Naime, nakon sloma mađarske revolucije i predaje vrhovnog komandanta mađarske pobunjeničke vojske Artura Gergeja, kod Vilagoša, 13. avgusta 1849. godine, počela je odiseja kraljevske krune Svetog Stefana. Poput mnogih poraženih mađarskih komandanata, političara i visokih funkcionera, i vođa revolucije Košut Lajoš, započeo je bekstvo u pravcu Turskog carstva.

Prilikom ovog povlačenja, tj. putovanja brodom niz Dunav, Košut je sa sobom poneo državne insignije. Kormilar ove lađe po prezimenu  Ter, imao je u Apatinu  rođake, tako da ga je nakon prispeća u apatinsko pristanište, tajno odveo kod njih. Bez obzira što su u to vreme, u Apatinu bile brojne pristalice i učesnici mađarske revolucije, kuća u vlasništvu ove porodice ocenjena je kao najbezbednija, pa su se uz punu konspiraciju, Košut Lajoš sa pratnjom i krunom, smestili  u kuću Benedikta Tera.

Ovaj stambeni objekat, koji je postao najsigurnije sklonište u tim dramatičnim trenucima,  nalazio se u tadašnjoj Donjoj kanalskoj ulici, broj 288 (danas Njegoševa br. 81). Posle prespavane noći, u ranim jutarnjim satima, sledilo je ukrcavanje na brod, i uz upravljanje iskusnog kormilara Tera, nastavljen je put u pravcu Oršave u Rumuniji.

Neposredno pre prelaska turske granice, kruna je od strane predsednika mađarske vlade Bartolomeja Semerea, zakopana u zemlju. Predanje kaže da je prilikom njenog sakrivanja, krst na kruni oštećen, tj. savijen u stranu. Nažalost, kuća u kojoj je prenoćio Košut Lajoš sa krunom Svetog Stefana je u kasnijem periodu porušena.

Autor-Tomislav Šimunović