Zahvaljujući entuzijazmu Borisa Mašića, pisca i hroničara, u Centru „Adam Berenc“ sakupljena je dragocena bibliotečka zbirka od 17. do 20. veka, sa devet hiljada knjiga i 10 periodike, kao svedočanstvo istorije i kulture stanovništva mesta u Bačkoj koja su bila naseljena podunavskim Nemcima. Arhivska građa posebno je obimna iz Apatina, Prigrevice, Odžaka, Karavukova i Srpskog Miletića. Periodika je posebno istaknuta i posle Matice srpske, stručnjaci procenjuju, najobimnija.
Prema rečima Borisa Mašića, hroničara, koji je zbirku sakupljao godinama, u napuštenim crkvama, privatnim legatima, čak tavanima i podrumima starih kuća, reč je o desetinama hiljada dokumenata, iz kojih se može videti kompletna istorija bačkih naselja. Gotovo je neverovatno se takva literatura, od medicine, botanike, fizike, matematike, do dela grčko rimskih filosofa, pisanih na latinskom, nemačkom, francuskom, arapskom, hebrejskom čak i sisrijskom jeziku, nalazila u malim sredinama.
-Sredio sam građu, vodeći računa da zbirke ostanu autentične. Najdragocenije su zbirke od 17. do 19. veka. Najstarija knjiga štampana je 1.600 godine i druga 1.618 godine sa ekslibrisom vladara, kneza Leopolda Kunigl od Tirola. Iz već obrađenih zbirki može se zaključiti da su biblioteke parohijskih crkava sa kraja 18. i početka 19. veka bile rasadnici znanja i kulture nemačkih mesta, zaključuje Mašić.U biblioteci su i dela pisana na mnogim jezicima Aristotela, Sokrata, Platona, Tacita i Cicerona. Veliki legati kao što je biblioteka sveštenika Leonarda Gerstnera i Jovana Jaskovića iz 18. veka, predstavlja jedinstvenu zbirku, kao i knjige iz misije Beograda 1717. godine i pravoslavnih manastira na Fruškoj Gori Remete, Krušedola i Rakovca. Sve knjige traže stručnu zaštitu i obradu, napominje Mašić.
Sakupljanje starih knjiga je započeto kada je katolička crkva Centru „Adam Berenc“ pored kuće ostavila na raspolaganju ceo sačuvani arhivski fond crkve “Srca Isusovog” i samog Berenca. -Nakon više devastacija, u župnoj kući srećom su pronađeni delovi crkvene arhive kao i velike Berencove knjiške biblioteke sa zbirkom periodike i časopisa „Die Donau“ u kojima su brojni tekstovi koji svedoče o borbi Berenca protiv nacionalsocijalizma. Sve je više porodica koje nam zaveštavaju knjige. U Centar je preneta biblioteka i arhiva bivših nemačkih mesta Prigrevica, Apatina, Srpskog Miletića, Odžaka i Karavukova, priča Mašić, ističući sve veći interes javnosti, kako u Srbiji, još više u Nemačkoj, za ovu neobičnu biblioteku.-Biskupija Bačke je odlučila, posle uvida stručnjaka u bibliotečki fond, da Centar “Adam Berenc”, postane deo nemačke katoličke bibliotečke arhive. Osim toga pozvani smo da najznačajnije knjige predstavimo iduće godine u Muzeju u Ulmu, kaže Mašić, zahvaljujući se posebno izbegličkoj porodici iz Prigrevice, koja je nastanivši se u bivšu parohijsku kuću, sačuvala svu arhivu crkve i škole iz tog mesta, predavši je u “Adam Berenc”, a zbirka je obogaćena i baroknim predmetima iz prigrevačke crkve koja je nažalost bombardovana 1991. godine, i kasnije nije obnovljena.
Fondovi katoličke crkve su jedini sačuvani fondovi bibliotečke i arhivske građe koji su izvan zatvorenih fondova države, koji su dostupni za ozbiljna istraživanja života podunavskih Nemaca, od njihovog doseljavanja do danas. Mašić dodaje da će Centar “Adam Berenc” nastaviti sakupljati ugroženu baštinu nemačkih mesta u Vojvodini, sa ciljem izgradnje respektabilne institucije, koja će i omogućiti za sve zainteresovane istraživanje prošlosti podunavskih Nemaca.
S.P.Š.
