Simbolično, Nova godina predstavlja obnavljanje života, a običaji vezani za taj dan vuku korene iz daleke prošlosti. Slavljenje odlaska stare i dolaska nove godine je prastari religijski, društveni i kulturni obrazac u skoro svim delovima sveta.
Nova godina je dan kada po solarnim i sličnim kalendarima počinje sledeći kalendarski, datumski, ciklus, odnosno to je prvi dan u sledećoj godini.
U svim kulturama koje koriste godišnje kalendare dolazak nove godine se proslavlja kao praznik. U današnje doba, većina razvijenih zemalja je prihvatila računanje vremena po gregorijanskom kalendaru i početak nove godine računa od 1. januara. Nova Godina se kao praznik slavi 1. januara i obično je neradan dan.
Običaj darivanja postojao je i postoji u gotovo svim našim krajevima. Nekada su darovi uglavnom bili namenjivani deci, jer se u nekim sredinama verovalo se da Sveti Nikola donosi darove, pa darujemo decu slatkišima, orasima, jabukama, igračkama koje ostavljamo ispod jelke, ili onome ko prvi naiđe u kuću da čestita Novu godinu.
Tokom novogodišnjih praznika posebno ukrašavamo enterijer i eksterijer. Običaj da se vrata i prozori, trpeza i nameštaj u domu kite zimzelenim grančicama, lovorom, imelom, služe da nagoveste da će uskoro, posle duge zime, opet sve ozeleneti. Tako se ovo najkritičnije doba godine, kad se čini da je priroda na umoru, pretvara u radost ponovnog rađanja, obnavljanjem i pomaganjem njene životne snage.
A istorija jelke kao novogodišnjeg i božićnog simbola, prema predanju, vezuje se za Isusa Hrista. Međutim, zeleno drvo kao znak novog vegetacionog doba koje bi trebalo da nastupi, datira iz prehrišćanskog perioda kada su 21. decembra (u zimskoj kratkodnevici) antički narodi zelenim drvetom pomagali bogu Sunca da ponovo ojača.
Uvođenjem u službenu upotrebu gregorijanskog kalendara 1919. godine, prva Jugoslavija je ustanovila i za Srbe 1. januar kao prvi dan Nove godine, otkad se on kod nas praznuje kao državni praznik.
Kićenje jelke u našim krajevima je novijeg datuma. Dolazi iz severnih krajeva današnje Vojvodine, početkom 20. veka, sa kulturom nemačkog stanovništva. Pretpostavlja se da je ovaj običaj došao u Nemačku u 16. veku iz Indije, u kojoj je i ranije bilo poznato kićenje drvceta svećama, i koje se tamo zvalo »drvo života«. Malo je poznato da se zeleno drvo – jelka, poistovećuje sa badnjakom.
Tokom dočeka Nove Godine, 31. decembra, običaj je da se ispaljuje vatromet tokom iščekivanja ponoći, i da se u ponoć razmenjuju pokloni sa željama za uspešnu narednu godinu. Deci se pokloni ostavljaju ispod novogodišnje jelke, gde ih čekaju kada se probude narednog dana (jutra), ali se oni mogu razmenjivati i odmah nakon ponoći.
Proslava Nove godine je u SFRJ poseban značaj počela da dobija posle Drugog svetskog rata kada se pokušao suzbiti značaj koji je veliki deo hrišćanskog stanovništa sa tih prostora pridavao proslavi Božića, tako što se pažnja usredsredila na do tada manje proslavljanu i religijski nepopularnu Novu godinu.
Jedan od najraširenijih simbola je novogodišnja parada. Stvaranje zaglušujuće buke koje potiče iz rituala teranja zlih demona, takođe se zadržalo u mnogim krajevima sveta – ali danas kao lupanje u lonce i tiganje, kucanje čašama, zvonom zvona, bubnjevima, sirenama, muzikom.
Kod gotovo svih naroda, pa i kod nas, ponoć se dočekuje upućivanjem najlepših želja i poljupcem koji nije samo deljenje trenutka euforije, već i zavet bliskosti u dolazećih 12 meseci.
