Danas, 4. maja, navršava se 36 godina od smrti Josipa Broza Tita, doživotnog predsednika SFRJ i Saveza komunista, vrhovnog komandanta oružanih snaga i čelnika Pokreta nesvrstanih, koji je upravljao Jugoslavijom 35 godina.
Od Titove smrti prošlo je 36 godina, ali mnogi građani bivše SFRJ i dalje obilaze njegov grob u Kući cveća na Dedinju, u Beogradu, gde je sahranjena i njegova supruga Jovanka.
Josip Broz Tito, doživotni predsednik SFR Jugoslavije i Saveza komunista Jugoslavije, preminuo je 4. maja 1980. godine u Ljubljani.
Sledećeg dana, 5. maja, Plavim vozom je iz Ljubljane u Beograd stigao kovčeg sa njegovim posmrtnim ostacima. Smešten je u aulu Skupštine Jugoslavije, gde su državni funkcioneri i građani u mimohodu odavali počast jugoslovenskom šefu države. Dana 7. maja, preko 200 stranih delegacija poklonilo se kovčegu Josipu Broza u saveznom parlamentu.
Sahranjen je 8. maja, po sopstvenoj želji u Kući cveća na Dedinju uz prisustvo 209 delegacija iz 127 zemalja, i 700.000 ljudi.
Deset godina kasnije bivša Jugoslavija bila je poprište građanskih ratova, nakon secesija bivših jugoslovenskih republika, prvo Slovenije, a zatim Hrvatske i BiH.
Josip Broz Tito rođen je u Kumrovcu, u Zagorju, u mešovitoj hrvatsko-slovenačkoj porodici maja 1892. godine. Tokom njegovog života kao datum rođenja obeležavan je 25. maj, i to kao “Dan mladosti”.
Kao austrougarski vojni obveznik učestvovao je u Prvom svetskom ratu, s činom kaplara, između ostalog i na srpskom frontu. Ranjen je i zarobljen u Galiciji, na ruskom frontu, 1915. godine, pa je izvesno vreme proveo kao zarobljenik u Rusiji. U njegovim zvaničnim biografijama, u posleratnom periodu, navođeno je da je potom učestvovao u Oktobarskoj revoluciji.
U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca vratio se krajem oktobra 1920. godine, kada postaje član Komunističke partije. Godine 1937. postao je generalni sekretar KPJ, poslije smenjivanja i streljanja Milana Gorkića, prethodnog lidera te partije. Radio je i školovao se 1936. i 1937. godine u Kominterni u Moskvi.
Bilo je to vreme najoštrijih čistki unutar sovjetske nomenklature i komunističke internacionale, kada je likvidiran znatan broj i jugoslovenskih komunističkih prvaka.
Kao lider KPJ predvodio je u Drugom svetskom ratu partizanski pokret, a iz rata je izašao kao legendarni vođa.
Godine 1948. odbacio je Rezoluciju Informbiroa komunističkih partija i odolevao snažnom Staljinovom pritisku, nakon čega je godinama vešto balansirao između istočnog i zapadnog bloka, izborivši sasvim osobenu poziciju Jugoslavije kao čelnice Pokreta nesvrstanih.
Njegova uloga u Pokretu nesvrstanih, u poznijoj fazi, posebno je upamćena po doslednom nastojanju da se nesvrstani zadrže po strani od uticaja pojedinih problokovski opredeljenih članica.
Na planu unutrašnje politike Tito je 1950. godine inicirao uvođenje radničkog samoupravljanja kao pokušaja sprečavanja dalje birokratizacije jednopartijskog sistema, a kasnije, u 60-im, niz privrednih i političkih reformi koje su išle na redukovanje nasilja državnog aparata nad seljacima i inteligencijom, jačanje prava republika naspram državnog centralizma i uvođenje elementarne tržišne privrede.
U januaru 1953. godine Tito je izabran za predsednika Republike. U tom razdoblju Jugoslavija je počela da dobija i vojnu i ekonomsku pomoć zapada, kao prepreku daljem širenju sovjetskog uticaja. Godine 1955, nakon Staljinove smrti i mlake sovjetske liberalizacije pod Hruščovim, normalizovali su se odnosi sa SSSR-om.
Najznačajniji preokret u spoljnoj politici dogodio se 1956. godine: zahvaljujući putovanjima i vezama s vođama novooslobođenih zemalja poput Indije i Egipta, Tito je postao jedan od osnivača i najuticajniji državnik Pokreta nesvrstanosti – skupom izvanblokovskih zemalja koje su politikom aktivne miroljubive koegzistencije delovale (bar delimično) kao činilac smanjenja tenzija između zemalja NATO-a i Varšavskog pakta. Prva je konferencija šefova država i vlada nesvrstanih zemalja održana je 1961. gofine u Beogradu, a Tito je učestvovao kao najvažniji političar koji oblikuje globalnu politiku pokreta nesvrstanosti (koji je uključivao veliki broj država Azije, Afrike i Južne Amerike na svim kasnijim konferencijama. Politikom mira i međunarodne saradnje stekao je svetski ugled i svrstao se među ključne ličnosti svetske politike.
Dalja demokratizacija jugoslovenskog društva od sredine 60-ih godina praćena je smenom nekih od vodećih komunista stare, centralističko-sovjetske garde (npr. Aleksandra Rankovića) na Brionskom plenumu CK SKJ, juna 1966. godine.
Nakon sovjetske okupacije Čehoslovačke 1968. godine ubrzalo se ostvarivanje koncepcije opštenarodne odbrane koja je ojačavala odbrambene funkcije republika. Nakon pada Rankovića, Tito je podržao Kardeljev koncept uređenja zemlje, koji je predviđao davanje većih nadležnosti republikama i pokrajinama nauštrb saveznih organa vlasti, smatrajući da je on u suštini dobar. Tako je 1970. godine počela temeljna reforma federacije radi prenošenja njenih ovlašćena na republike, što se ostvarilo najpre ustavnim amandmanima 1971, a zatim je krunisano usvajanjem Ustava iz 1974. godine.
Na vrhuncu sukoba zagovornika i protivnika demokratskih reformi iz 1971. godine, na temelju procene da su reforme ugrozile ideološki i politički monopol Partije, kao i pod pritiskom iz inostranstva (sovjetske demonstracije vojne sile na granicama prema Mađarskoj i Bugarskoj), stao je na stranu partijskih konzervativaca i podupro slamanje nacionalno-reformskog pokreta u SR Hrvatskoj (Hrvatsko proljeće). Nakon obračuna s hrvatskim rukovodstvom, usledila je smena liberalnih političara u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji.
Skupština SFRJ ga je 16. maja 1974. izabrala za doživotnog predsednika Republike, a na Desetom kongresu SKJ, od 27. do 30. maja, i doživotnog predsednika Saveza komunista Jugoslavije.
Donošenja Ustava iz 1974. i inicijativom za uvođenje kolektivnih rukovodstava s ograničenjem mandata čelnih funcionera na 1 godinu, pokušao je da uspostavi ravnotežu među republikama i sprečiti borbu za vlast nakon svoje smrti
Predvodio je jugoslovensku državnu delegaciju na Konferenciji o evropskoj bezbednosti i saradnji u Helsinkiju 1975, i učestvovao je na Devetoj konferenciji nesvrstanih u Havani 1979. godine, na kojoj mu je posebnom poveljom odato priznanje kao glavnom protagonisti Pokreta nesvrstanih.
