U turbulentnom vremenu, kakvo predstavlja početak 18. veka, kada granice sa Turskom imperijom nisu bile trajno definisane, a na područje Bačke permanentno pristiže brojno izbeglo stanovništvo sa teritorija zahvaćenim ratnim dejstvima, pojavljuju se osobe koje koriste ovu nesređenu sitaciju i odaju se razbojništvu. Na meti njihovih pljačkaških pohoda nisu bili samo usamljeni pojedinci, grupe ljudi, usamljeni i nezaštićeni objekti, nego i čitava sela, a naročito izdvojena verska zdanja (manastiri, čije su riznice pune predmeta od dragocenih materijala i vrhunske umetničke izrade).
Ovakvo stanje se reflektuje i na područje oko današnjeg Apatina, tako da je opasnost od razbojničkih prepada tokom 18. veka bila konstantna. Koliko je ova pojava bila prisutna, najilustrativnije nam govori, sve do 1940-ih godina korišćeni naziv za jedan deo apatinskog atara-Gornja šuma razbojnika (nem. Oberer Rauberwald). Naziv za ovaj lokalitet se sreće i u zvaničnim dokumentima, pisanim krajem 18. veka, zajedno sa još nekim toponimima ovog područja. Lokalitet, odnosno Gornja šuma razbojnika, zahvatao je veće područje i prostirao se na iznad i ispod puta prema županijskom središtu Somboru, koji predstavlja najfrekventniju kopnenu komunikaciju. Ovaj teren je, u tom momentu, idealna lokacija gde su razbojnici mogli najbezbednije da pljačkaju putnike, i na najsigurniji način da umaknu vojnim patrolama (gusta i skoro neprohodna šuma, brojne i opasne močvare). Na ovom području su se nalazile i napuštene ruševine nekadašnje benediktinske opatije podignute u srednjem veku, koje su služile kao idealno okupljalište i privremeno boravište za razbojničke družine. O tome je svedočio i jedan demobilisani vojnik konjičkog puka, u pisanoj izjavi iz 1823. godine, a čija je regimenta patrolirala duž Dunava, na relaciji Batina-Petreš. U trenutku davanja izjave imao je 104 godine, i njegova sećanja se odnose na situaciju oko Apatina iz polovine 18. veka.
Na osnovu sačuvane arhivske građe, može se zaključiti da je sastav ovih razbojničkih družina bio multinacionalan i multikonfesionalan, i da je glavni element za primanje u njihove redove bila sposobnost da se što efikasnije i beskrupuloznije izvede planirana pljačka. Razbojničke družine koje su operisale na ovom području bile su izuzetno mobilne, što je u velikoj meri otežavalo poteru za njima, a postojao je i čitav niz njihovih jataka i doušnika koji su ih skrivali ili na vreme obaveštavali o trenutnoj poziciji progonitelja i njihovim eventualnim akcijama u perspektivi. Ove razbojničke družine u pojedinim momentima su, u svom sastavu, imale izuzetno velik broj članova, pa su mogle da planiraju i efikasno realizuju i akcije velikog obima. Tako su u jednom momentu napali naseljeno mesto Monoštor, brojne stanovnike i javne objekte opljačkali, a prilikom povlačenja zapalili su i veći broj kuća. Takođe, napali su i pravoslavni manastir Bođani kod Bača, i prilikom pljačke ubili dva monaha koja su zatekli tamo. Pored svih povoljnih elemenata za uspešno bavljenje razbojništvom, administrativne vlasti u saradnji sa vojnim formacijama, permanentno su preduzimale akcije u cilju potpunog uništavanja najozloglašenijih bandi ili makar u određenoj meri smanjivanja nivoa kriminalnih aktivnosti na terenu.
Kazne za razbojničku deltnost su bile drastične i podrazumevale su isključivo smrtne presude koje su u nekim slučajevima uključivale i javno mučenje pre konačne egzekucije. Tela razbojnika ostavljana su obešena i unakažena na prometnim javnim mestima, kao najefikasnija opomena svima koji bi se usudili da krenu njihovim putem. Naziv Gornja, šuma razbojnika, u svakodnevnoj komunikaciji nije preživeo do danas, tako da je poznat samo uskom broju ljudi koji se bave istorijom lokalne sredine.
Autor-Tomislav Šimunović
